Thursday, October 7, 2010

Suugaanta soomaalida

Soomaalida waxyaabaha ay ku caanka tahay waxaa ka mid ah suugaanta. Ruuxa jecel suugaanta wuxuu jeclaadaa hodantinimada afka ruuxii afka soomaaliga jeclaadana wuxuu aad uga helaa suugaantiisa hodanka ah. Richard Burton markuu tegey dhulka soomaaliyeed sannadkii 1857kii wuxuu ugu magac daray dhulkii suugaanta oo dadka qaar ay yiraahdaan dhulkii gabayga, wuxuu yiri “ ruux walboo soomaali ah rag iyo dumarba waxaa u fudud in ay maanso tiriyaan”.

Waxaan halkan ku soo gudbinayaa gabay dhulka soomaaliyeed ku caan ah ee uu tiriyey Raage Ugaas. Gabaygaas waxaa la yiraahdaa Alleyl dumay, isagoo soomaali ah iyo isagoo lagu tarjumay ingriisi iyo talyaani waakan:

Raage Ugaas Alleyl Dumay

Alleyl dumay albaabbadoo xiran, uunku wada seexday

Onkod yeedhay uugaamo roob, alif banaadiiq ah

Iihdayda bixi baa libaax, iman la moodaaye

Raggase adhaxdiyo ooftu waa, udub dhexaadkiiye

Labadii wax laga eegi jirey, waan ka awdnahaye

Halkaan aa ka leeyahay Ilaah, keliya uun baa og

Aboodigu ma lalo garab hadduu, iin ku leeyahaye

Orod uma hollado oglihii, adhaxda beelaaye

Ma aarsado il iyo oof ninkii, iimi kaga taale

Aroos uma galbado nimuu, wadnaha arami jiifaaye

Geeluba kolkuu oomo waa, olol badnaadaaye

Sidii inan yar oo hooyadeed, aakhiro u hoyatay

Oo aabbeheed aqal mid kale, meel illin ah seexshey

Hadba waxaan la urugoonayaa, uur-ku-taallada e

Ninkii ooridiisii rag kale, loo igdhaan ahaye

Ninka ilo biyo leh soo arkoo, oomman baan ahaye

Nin ugaas walaalkiis yahoo, eeday baan ahaye

Af-dhabaandhow aayar ninkaa, aammusaan ahaye

Raage Ugaas Night Has Fallen translated by Martin Orwin

Night had fallen and behind closed doors everyone was sleeping

Thunder called out with a clamour of rain like shots from a thousand rifles

So was my wailing heard that they thought it a lion approaching

For men the spine and ribsides are the body's central support

I am shut away now from the eyes through which I used to see

Only God knows the source of my lamentations

The vulture with an injury to his shoulder cannot fly

The horse who has lost his spine cannot gallop

The man injured in eye and ribs cannot seek revenge

A man whose heart aches cannot take a bride home

When the camels are thirsty their outcries increase

Like a small girl whose mother now lives in the hereafter

Whose father has brought another woman to sleep in the aqal

I grieve constantly from the sorrow deep in my belly

I'm the man whose fiancée has been given to another

I'm the man who sees springs but whose thirst remains unquenched

I'm the man whose brother is clan leader and yet is accused

I am that silent man who sits, slowly patting his mouth again and again

Raage Ugaas Quando cala la note.

Quando cala la note, tutte le creature dormono a porte chiuse

Quando il tuono rimbomba come una tempest di mille fucili

I lamenti che ho in gola sembrano un leone che si avvicine

Il sostegno dell’uomo sono la schiena e i fianchi

I due occhi con cui vedevo mi sono stati chiusi

Solo Iddio conosce il luogo in cui gemo

Il grifone non vola se ha una ferita sull’ala

Non cerca di correre il cavallo che abbia la schiena spezzata

Non cerca vendetta un uomo ferito agli occhi e al fianco

Non prende moglie un uomo con una piaga nel cuore

Anche il cammello si lamenta molto quando ha sete

Come una bimba la cui madre sia morta

E il cui padre la faccia dormire sulla soglia della casa di un’altra donna

Sono sempre affitto da una grande tristezza

Sono l’uomo la cui donna e’ stata data a un altro con un inganno

Sono un uomo arso dalla sete che abbia intravisto delle sorgenti ricche d’acqua

Sono un uomo che ha per fratello un re, e che pure ha subito una ingiustizia

Sono un uomo che deve tacere perche’ e’ stato garbatamente zittito.

Cabdiraxmaan M. Abtidoon

Wednesday, September 15, 2010

DUNIDU WAA TUULO

Maahmaahdu waa qeyb ka mid ah ummadaha aduunka waxa ay hadallada ku xoojiyaan, waxaana jirta in maahmaahyada ay adeegsadaan ummadaha dunidu meelo badan isaga mid yihiin ama macno ahaan ay is leeyihiin. Waxaan halkan ku soo ururiyey maahmaahyo soomaaliyeed iyo kuwa talyaani ah oo aan is iri weysu macna dhow yihiin ee bal ila eega.

1

Ninkii tiisa daryeelaa tu kalena ku dara

Chi fa per se’ fa per tre

2

Gacmo wada jirbey wax ku gooyaan

La unione fa la forza

3

Nin kuu digey kuma dilin

Uomo avvisato mezzo salvato

4

Raadiyaa wuu gaaraa

Chi cerca trova

5

Shimbirba shimbirkiisuu la duulaa

Dimmi con chi vai, ti diro’ chi sei

6

Ratiga dambe ratiga hore saanqaadkiisuu leeyahay

Chi va con zoppo impara a zombicare

7

Qunyar socod qodaxi ma muddo

Chi va piano va lontano

8

Nin daad qaaday xumba cuskay

Rampicarsi sul vetro

9

Doqonta usha akteeda ku dhufo hadday garan weysana dusheeda ku dhufo

Prima si perdona poi si bastona

10

Madaxmuuqda iyo middi saawira midna lagama quusto

La speranza e’ l’ultimo a morire

11

Ragna waa tashadaa Rabbina waa taliyaa

L’uomo propone Dio dispone

12

Nin soori kaa qaaday waa nin seefi kaa qaaday

Ne uccide piu’ la gola che la spada

13

Run iyo ilkaba waa la cadeeyaa

Patti chiaro amicizia lunga

14

Wixii waayeelka ku hadlaa caruurtu ku hadaaqdaa

Quando il piccolo parla, il grande ha sparlato

15

Far keligeed fool ma dhaqdo

Una mano lava l’altro e tutte due lavano il viso

16

Dhabar muuqda dhuumasho maaha

Nascondarsi dietro un ditto

17

Nin seexday sicii dibi dhal

Chi dorme non piglia pesce

18

Ilko maroodi iyagaa leysku jebiyaa

Chiode schiaccia chiode

19

Dabkii lagu gubto dambaskiisaa laga cararaa

Chi si scotta con l’acqua calda ha paura anche dall’acqua fredda

20

Qaade iyo qariye waa isku mid

E’ ladro chi ruba e chi li tiene il sacco

21

Nin hurdaa la kiciyaa ee nin soojeeda lama kiciyo

Il peggior sordo e’ chi non vuole sentire

22

Af daboolan waa dahab

Il silenzio e’ d’oro

23

Deg degi door ma dhasho

La fretta e’ cattiva consigliera

24

Mukulaal minankeeda joogta miciyo libaax ayey leedahay

A casa sua ogni uno e’ re

25

Fuley ulo badan

A chi ha paura non basta l’armatura

26

Waxaa jira nin aad maalin gaarin, nin aadan sannad gaarin iyo nin aadan weligaa gaarin…

A far la barba si sta bene un giorno, ad ammazzare un maiale si sta bene un mese a prendere una moglie un anno

27

Irbad aruuray masaarey

A goccia a goccia si fa il mare

28

Gees lo’aad kuleylkaa lagu gooyaa

Batti il ferro finche’ e’ caldo

29

Geed dhacaankiisuu dhalaa

Dal frutto si riconosce l’albero

30

Waraabaha ciyaaya iyo kan aamusan ayaa ka daran

Cane che appaia non morde

31

Beeni raad ma leh

La buggia ha le gambe corte

32

Miro gunto ku jira kuwa geed saran looma daadsho

Meglio l’uova di oggi che la gallina di domani

33

La jiifiyaana bannaan, la joojiyaana bannaan

Due pesi due misure